Eind oktober 2023 circuleerde op sociale media een video van Brits-Palestijnse journalist Richard Medhurst waarin hij een scherpe analyse gaf van de geopolitieke en economische dynamiek rond het geweld in Gaza. De video is online nergens meer terug te vinden, tenzij iemand die destijds heeft gedownload en bewaard. Hier lees je een volledige transcript van die video.

​

Medhurst verwijst anno oktober 2023 naar gasvelden in de Levantijnse Zee, verborgen energiebelangen, havens in Syrië en Libanon, en netwerken zoals de Nieuwe Zijderoute. Volgens hem gaat het Gazaanse conflict om geld. Hoewel zijn beweringen op dat moment zeer controversieel zijn omdat hij stelt dat Israël de Palestijnen wil verdrijven uit Gaza en de Westelijke Jordaanoever, is het de moeite om toch een aantal zaken te checken op feitelijkheid. Wat is er van aan en waarom spreken ze op het nieuws niet over de economische belangen in dit conflict?

​

Ondertussen is Medhurst tweemaal gearresteerd onder de antiterreurwetgeving; eerst in augustus 2024 in het Verenigd Koninkrijk onder Section 12 of the Terrrorism Act 2000 en in februari 2025 in Oostenrijk, waar zijn woning werd doorzocht en hij werd beschuldigd van banden met Hamas en het verspreiden van propaganda. Zijn zaak is nog steeds lopende. De beschuldigingen zijn ernstig, maar roepen ook vragen op over persvrijheid en het onderscheid tussen journalistiek activisme en strafbare feiten. Internationale media en journalistenvakbonden blijven de lopende status en mogelijke consequenties opvolgen.

​

Maar juist daarom kan het nuttig zijn om zijn uitspraken kritisch te factchecken, niet met de bedoeling op zoek te gaan naar bevestiging, maar om een vollediger beeld te krijgen van het conflict ginds en van eventueel achterliggende economische en geopolitieke belangen.

​

Een overtuigend narratief?

​

Medhurst biedt een overtuigend narratief waarin verschillende geopolitieke gebeurtenissen met elkaar verbonden worden; een indrukwekkende samenhang, maar op een manier die sterk op één interpretatie inzet. Zijn invalshoek is wel consistent, maar uitgesproken, en verdient het om getoetst te worden aan beschikbare feiten: 

​

• De ‘Nieuwe Midden-Oostenkaart’ en het economisch corridorplan

  • Medhurst beweert dat Netanyahu op een vergadering bij de VN een kaart met een economisch corridor presenteerde, met een lijn dwars door Gaza heen, met daarop een economische corridor van India via Israël naar Europa, als tegenreactie op China’s Nieuwe Zijderoute (Belt and Road Initiative, BRI).

  • Feitencheck : Op 22 september 2023 toonde Netanyahu in de VN een kaart met een “New Middle East corridor”, waarop Gaza niet voorkwam. Het ging om het ‘India-Middle East-Europe Economic Corridor (IMEC), aangekondigd op de G20-top eerder die maand, als een alternatief voor China’s BRI.

 

• De Nieuwe Zijderoute via Syrië

  • Medhurst beweert dat Assad in 2023 een strategisch partnerschap sloot met China waardoor de BRI via Latakia (Syrië) de Middellandse Zee bereikt.

  • Feitencheck : grotendeels juist, in september 2023 bezocht Assad China en tekenden beide landen een strategisch partnerschap; Syrië trad officieel toe tot de BRI, met een grote rol voor de haven van Latakia.

 

• Gaspolitiek en de ontploffing van Nord Stream

  • Medhurst beweert dat de VS verantwoordelijk zijn voor het opblazen van Nord Stream I en II

  • Feitencheck : dit is niet bewezen en er is geen sluitend bewijs over de verantwoordelijke(n). Ook Amerikaanse journalist Seymour Hersh beweerde dat de VS achter de sabotage zaten, maar dat is door officiële instanties nooit bevestigd. Zweden en Duitsland houden hun bevindingen geheim.

 

• Gasreserves en oorlog in Syrië

  • Medhurst beweert dat Syrië doelwit werd van een oorlog omdat het geen pijpleiding wilde aanleggen en gasdeals weigerde.

  • Feitencheck : hierover bestaat nog grote controverse en is er nog geen uitsluitsel over de oorzaak. Er zijn analyses die suggereren dat gaspijpleidingen (zoals de Qatar-Turkey pipeline) een rol speelden in geopolitieke druk, maar andere bronnen hebben het over andere factoren (o.a. interne onrust, Arabische Lente,…).

 

• Explosie haven van Beiroet (2020)

  • Medhurst beweert dat de grote explosie in de haven van Beiroet Libanese gasambities saboteerde.

  • Feitencheck : de explosie werd toegeschreven aan de jarenlange onveilige opslag van ammoniumnitraat in een te bevolkt gebied, maar het onderzoek naar de oorzaken loopt nog, er is tot op vandaag geen uitspraak gedaan over wie verantwoordelijk was voor de explosie.

 

• Gasveld Leviathan en Israëlische energiedominantie

  • Medhurst beweert dat Israël zich positioneert als alternatief voor Russische gas richting Europa, via o.a. het Leviathan-gasveld.

  • Feitencheck : dit is correct, Israël werkt sinds 2022 nauwer samen met de EU en Egypte om gas te exporteren. De EU wil niet langer afhankelijk zijn van Russisch gas, en het Leviathan-gasveld speelt daarin een centrale rol.

 

• Gaza’s gasveld en de blokkade

  • Medhurst beweert dat Gaza een gasveld heeft dat Israël hen niet laat exploiteren.

  • Feitencheck : dit klopt grotendeels, het Gaza Marine gasveld werd ontdekt in 1999, maar Israël blokkeerde exploitatie omwille van geopolitiek en vermeende onveiligheid. In juni 2023 kondigden de Palestijnse Autoriteiten (PA) aan opnieuw gesprekken te voeren over exploitatie van gas, met Egyptische steun. Vanaf 2024 verschenen echter berichten dat Israël was begonnen aan de exploitatie van gas in Palestijnse wateren.

 

• Genocide en etnische zuivering

  • Medhurst beweert eind oktober 2023 dat Israël Palestijnen uit Gaza en de Westelijke Jordaanoever wil verdrijven naar de Sinaï en Jordanië.

  • Feitencheck : hoewel die uitspraken eind oktober 2023 zéér controversieel waren, verschenen op termijn gelekte beleidsdocumenten en publieke uitspraken die suggereren dat sommige Israëlische beleidsmakers zo’n scenario voor ogen hebben. De term ‘genocide’ is tot op vandaag juridisch en politiek fel bediscussieerd. In december 2023 diende Zuid-Afrika een zaak in bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) onder zaaknummer Case 192 ‘South Africa v. Israel - Application of the Genocide Convention in the Gaza Strip.’ Anderen landen volgden. In januari 2024 maakte het ICJ een interim-beslissing, waarbij de rechtbank oordeelde dat er plausibel bewijs was dat een genocide gaande is in de Gazastrook. In maart 2024 werden aanvullende maatregelen opgelegd, waaronder onmiddellijke toegang tot basisvoedsel en bescherming van bewijs (wat betekent dat Israël geen documenten, opnames, satelietbeelden, militaire bevelen, communicatie of interne rapporten mag vernietigen, die later kunnen aantonen wat er precies is gebeurd of nog steeds gebeurt in Gaza), omdat de situatie toen al ernstig verslechterd was. Het ICJ heeft nog geen uitspraken gedaan over de vraag of Israël schuldig is aan genocide, een definitief oordeel kan pas als uitspraak na een uitgebreid onderzoeksproces dat vermoedelijk jaren zal duren.

​

Bedreigende feitelijkheid

​

De video bevat verder heel wat feitelijke elementen (zoals verklaringen van Biden en Von der Leyen, geografische gegevens, historische context), maar schuift ook stevige interpretaties naar voren als ware het vaststaande feiten. Sommige verbanden zijn plausibel, maar vragen om bevestiging uit andere bronnen.

​

Het feit dat hij ondertussen is gearresteerd, toont dat bepaalde overheden zijn werk als potentieel bedreigend ervaren. Of dat juridisch standhoudt, valt af te wachten, maar het roept vragen op over persvrijheid, selectieve vervolging en de ruimte voor dissident geluid, vooral als er geen sprake is van directe oproepen tot geweld.

Die ene video van 8 minuten leidde tot een hele zoektocht in de afgelopen 20 maanden. Ook in deze context speelt de vraag : wie bepaalt welk narratief we te zien en te horen krijgen?

​

Wie zich verdiept in achterliggende belangen, komt tot de conclusie dat geopolitieke conflicten zelden alleen draaien om enkel religie, enkel politiek, enkel veiligheid of enkel economie. Maar wie beslist welke insteken in de mainstream verschijnen? Medhursts analyse dwingt ons om verder te kijken dan wat in hoofdpunten of krantenkoppen passeert op een doordeweekse dag, omdat de zoektocht naar waarheid soms ook betekent dat we ruimte moeten laten voor vragen die geen gemakkelijke antwoorden hebben.

​